Τι είναι  η Αναπτυξιακή παιδιατρική;

Η αναπτυξιακή παιδιατρική ασχολείται με το παιδί ως «όλον» και με τα οποιαδήποτε ψυχοκινητικά προβλήματα του, πάντα μέσα στην οικογένεια και το περιβάλλον.

Στην ουσία, στόχο της έχει την προαγωγή της ποιότητας ζωής, της καθημερινής δηλαδή λειτουργικότητας και ευεξίας, του παιδιού και της οικογένειας. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα εδώ

Πρώτη φορά ακούω τη λέξη αναπτυξιολόγος-αναπτυξιακή παιδιατρική. Είναι κάτι καινούριο;

Η ιστορία της αναπτυξιακής παιδιατρικής δεν είναι πρόσφατη. Η Ιδέα της Αναπτυξιακής Παιδιατρικής είναι αρκετά παλιά, σχεδόν ταυτόχρονη με τη δημιουργία του Αμερικανικού Συμβουλίου Παιδιατρικής το 1935. Αρχικά δημιουργήθηκε ο τομέας της αύξησης και ανάπτυξης του παιδιού, καθώς ήταν απαραίτητη μια ειδικότητα που δεν θα ασχολούνταν μόνο με τη στατική εικόνα της υγείας ενός παιδιού κατά τη σύντομη επίσκεψη του στον γενικό παιδίατρο, αλλά και μια γενικότερη θεώρηση της υγιούς ή όχι ανάπτυξης του, σε οργανικό και ψυχοκινητικό επίπεδο.

Η Αμερική, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία ήταν από τις πρώτες χώρες όπου αναπτύχθηκε η έρευνα της αναπτυξιακής παιδιατρικής και ακολούθησαν αρκετά Ευρωπαϊκά κράτη.

Μέχρι σήμερα νόμιζα ότι ο αναπτυξιολόγος είναι ο κατάλληλος γιατρός όταν το παιδί δεν παίρνει βάρος ή έχει χαμηλό ανάστημα; Τι είναι τελικά ο αναπτυξιολόγος;

Σήμερα, η ειδικότητα του Αναπτυξιακού Παιδίατρου θεωρείται απαραίτητη, καθώς τόσο οι παιδίατροι όσο και οι γονείς είναι πλέον αρκετά ενημερωμένοι για την ύπαρξη σημαντικού αριθμού παιδιών με διαταραχές ανάπτυξης αλλά και για τη σημασία που έχει η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή καθοδήγηση από έναν ειδικό.

Πιο συγκεκριμένα,  εξειδικευμένος παιδίατρος-αναπτυξιολόγος είναι ο επιστήμονας με την κατάλληλη εκπαίδευση και εμπειρία για τη διάγνωση και παροχή εξειδικευμένης παρέμβασης σε παιδιά με: Αναπτυξιακή καθυστέρηση, μαθησιακές δυσκολίες, δυσλεξία, καθυστέρηση λόγου, γλωσσικές διαταραχές, διαταραχές συμπεριφοράς, αυτιστικού τύπου διαταραχές, διάσπαση προσοχής ή/και υπερκινητικότητα, νοητική υστέρηση, ευφυΐα/χαρισματικά παιδιά, διαταραχές κινητικών δεξιοτήτων, αναπτυξιακά προβλήματα πρόωρων παιδιών και παιδιών με χρόνια νευρολογικά νοσήματα.

Πώς γίνεται ο αναπτυξιολογικός έλεγχος;

Κατά την επίσκεψη της οικογένειας στο Αναπτυξιακό Παιδιατρικό Ιατρείο, γίνεται σε βάθος διερεύνηση του παιδιού και της οικογένειας για να τεθεί σφαιρική διάγνωση τόσο σε οργανικό όσο και σε ψυχολογικό και εξελικτικό επίπεδο. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει λεπτομερές αναπτυξιακό ιστορικό, παιδιατρική, νευρολογική και αναπτυξιακή εξέταση, με τη χρήση ειδικών αναπτυξιακών δοκιμασιών (τεστ) που βασίζονται στην αυθόρμητη και ελεύθερη συνεργασία του βρέφους, νηπίου, παιδιού ή εφήβου ώστε να διερευνηθούν όλες του οι δεξιότητες, στη μέγιστη έκφρασή τους. Επίσης, απαιτείται εμπειρία, οξυδέρκεια και γνώση από τον ειδικό προκειμένου να διακρίνει ακόμα και τα λεπτά αναπτυξιακά προβλήματα, ειδικά σε παιδιά μικρά ή δύσκολα συνεργάσιμα.

Ακολουθεί συμβουλευτική της οικογένειας και περαιτέρω παραπομπή, αν είναι αναγκαίο, για εξειδικευμένη θεραπευτική παρέμβαση. Η γονείς του παιδιού λαμβάνουν λεπτομερή αναφορά της αναπτυξιακής εκτίμησης του παιδιού τους και δημιουργείται μια σχέση εμπιστοσύνης και εχεμύθειας, απαραίτητη για την περαιτέρω καθοδήγηση της οικογένειας και την παρακολούθηση του παιδιού. Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ

Πώς θα καταλάβω αν το παιδί μου χρειάζεται αναπτυξιακό έλεγχο;

Ακόμα και πριν από τη γέννηση, αυτό που απασχολεί κάθε γονέα είναι αν το παιδί του θα αναπτυχθεί φυσιολογικά. Η ανάπτυξη βέβαια ενός παιδιού είναι μια δυναμική διαδικασία που εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.

Οι γονείς συνήθως ανησυχούν όταν το παιδί τους αργεί να μιλήσει ή να περπατήσει, όταν επιδεικνύει συμπεριφορά που δεν συνάδει με την ηλικία του, αν χάσει ικανότητες που είχε ήδη κατακτήσει ή όταν αντιμετωπίζει αποτυχίες στο σχολείο.

• Εάν οι γονείς πιστεύουν ότι το παιδί τους είναι 'πίσω' ή βλέπουν σημεία στην ανάπτυξή του που τους ανησυχούν
• Εάν ο παιδίατρος συμβουλεύσει τους γονείς να ζητήσουν ειδική βοήθεια
• Εάν υπάρχει κάποιο διαγνωσμένο πρόβλημα ή αναπηρία
• Αν το παιδί ανήκει σε ομάδα 'υψηλού κινδύνου' π.χ. προωρότητα, πολύ χαμηλό βάρος γέννησης ή υπάρχει κάποιος κληρονομικός παράγοντας ή οικογενειακό ιστορικό, όπως πχ προηγούμενο παιδί με παρόμοιο πρόβλημα
• αν οι νηπιαγωγοί/δάσκαλοι του παιδιού εκφράζουν ανησυχίες.Παραδείγματα μπορείτε να δείτε εδώ

Πρέπει να κάνω κάτι για να προετοιμαστώ εγώ ή το παιδί μου για την επίσκεψη στον αναπτυξιολόγο;

1. Σιγουρευτείτε από την αρχή για ποιο λόγο πηγαίνετε στον ειδικό και ποιες είναι οι βαθύτερες ανησυχίες σας. Να είστε έτοιμοι όμως να ακούσετε και ανησυχίες που εγείρονται στον αναπτυξιολόγο ή ακόμα και κάποιο συμπέρασμα που τυχόν σας στενοχωρεί.

1. Κατά τη διάρκεια της εκτίμησης καλό θα είναι να μην ξεχνάτε ότι εσείς είστε οι γονείς του παιδιού. Μη φοβάστε λοιπόν να εκφράσετε τα συναισθήματα και τις προσωπικές σας παρατηρήσεις ή ακόμα και να διαφωνήσετε.

1. Αν και κάποιες φορές είναι δύσκολο, καλό είναι να παρευρίσκονται και οι δύο γονείς στην αξιολόγηση. Έτσι μπορούν να δοθούν περισσότερες πληροφορίες για το παιδί, το παιδί ίσως νιώσει πιο άνετα να ξεδιπλώσει όλο το δυναμικό του και οι γονείς μπορούν μετά να συζητήσουν ευκολότερα το πόρισμα της εξέτασης
2. Παρότι τα μικρά παιδιά δεν αποχωρίζονται ποτέ τους γονείς τους κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, να είστε έτοιμοι να δεχτείτε ότι ο αναπτυξιακός παιδίατρος μπορεί να σας ζητήσει να μην παρέμβετε καθόλου.
3. Από τη στιγμή που θα διαγνωστεί κάποια δυσκολία στο παιδί σας, μην ξεχνάτε να φροντίζετε εκτός από το παιδί τόσο τον εαυτό σας όσο και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς σας. Μια υγιής και ενωμένη οικογένεια είναι ο καλύτερος σύμμαχος σε ένα παιδί με αναπτυξιακό πρόβλημα.
4. Μην διστάζετε να μοιράζεστε τις εμπειρίες και τα συναισθήματά σας με άλλους γονείς που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Όχι μόνο θα μάθετε από την εμπειρία τους, αλλά ίσως και να βοηθήσετε κάποιους να φροντίσουν καλύτερα το παιδί τους.
5. Να θυμάστε ότι η φροντίδα και καθοδήγηση ενός παιδιού με αναπτυξιακό πρόβλημα αλλά και της οικογένειας του είναι έργο ομάδας ειδικών η οποία βρίσκεται σε συνεχή αλληλοενημέρωση και αλληλοϋποστήριξη. Ο αναπτυξιακός παιδίατρος θα σας συμβουλέψει για τις εξετάσεις που πιθανώς θα χρειαστεί το παιδί σας και να σας παραπέμψει στους κατάλληλους ειδικούς.

Στον παιδικό σταθμό μου είπαν ότι το παιδί μου είναι «λίγο πίσω σε σχέση με τα άλλα παιδάκια. Να επισκεφτώ έναν λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή ή ψυχολόγο;

Αρχικά πρέπει να γίνει μια λεπτομερής αξιολόγηση όλων των τομέων ανάπτυξης του παιδιού από εξειδικευμένο παιδίατρο-αναπτυξιολόγο. Κατόπιν, αν κριθεί απαραίτητο το παιδί σας ίσως χρειαστεί να ακολουθήσει κάποια μορφή παρέμβασης. O Παιδίατρος-Αναπτυξιολόγος συνεργάζεται με τους παρακάτω έμπειρους ειδικούς: Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια, Λογοθεραπευτής, Εργοθεραπευτής,  Ειδική Παιδαγωγός, Μουσικοθεραπευτής, Φυσιοθεραπευτής

Αλλά και με: Παιδοψυχίατρο,  Παιδονευρολόγο, παιδοωτολαρυγγολόγο και παιδοοφθαλμίατρο

Συχνά ανησυχώ για τον μικρό μου γιο γιατί δεν μοιάζει στα μεγαλύτερα μου παιδιά. Είναι 2.5 χρονών αλλά δεν μιλάει ακόμα και είναι πολύ διστακτικός στο να δοκιμάσει καινούρια πράγματα. Οι συγγενείς μου λένε να μην ανησυχώ και να περιμένω μέχρι τα 3.5-4 καθώς πολλά παιδιά σαν τον γιο μου τελικά εξελίχθηκαν μια χαρά. Εγώ όμως ανησυχώ μήπως συμβαίνει κάτι και το αμελούμε. Χρειάζεται να επισκεφτώ έναν αναπτυξιολόγο ή να περιμένω;

Όταν ο γονέας ανησυχεί, συνήθως υπάρχει λόγος. Καλό είναι λοιπόν αν ανησυχείτε ή έχετε υποψίες για την φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού σας να συμβουλευτείτε έγκαιρα έναν αναπτυξιολόγο σχετικά με οτιδήποτε μπορεί να έχετε παρατηρήσει. Ο ειδικός αναπτυξιολόγος θα εκτιμήσει κατάλληλα αν πρέπει να προχωρήσει σε διαγνωστικές διαδικασίες ή πρόκειται απλά για φυσιολογικές παραλλαγές της ανάπτυξης.

Γενικότερα πάντως όσο μικρότερο είναι το παιδί όταν επισκεφτεί τον αναπτυξιολόγο τόσο καλύτερα, καθώς η έγκαιρη ανίχνευση και πρώιμη παρέμβαση ακόμα και σε απλές περιπτώσεις οδηγεί σε πολύ καλά αποτελέσματα βελτίωσης, μείωση του άγχους τόσο της οικογένειας όσο και του παιδιού ενώ βοηθά ταυτόχρονα στην διαπίστωση και στην χρήση όλων των δυνατοτήτων του παιδιού τόσο σε ψυχοσυναισθηματικό όσο και σε γνωστικό επίπεδο.

Ο γιος μου είναι 15 μηνών και δεν περπατά ακόμη. Ακούω και διαβάζω συχνά για ηλικίες κλειδιά της ανάπτυξης του παιδιού, όπου αναφέρεται ότι όλα τα παιδάκια περπατάνε στην ηλικία του ενός έτους. ΘΑ έπρεπε να ανησυχώ;

Η ανάπτυξη του παιδιού αποτελεί δυναμική λειτουργία που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση συγκεκριμένων δεξιοτήτων στις διάφορες ηλικίες. Για την αναπτυξιακή εκτίμηση έχουν οριστεί ηλικίες ελέγχου οι οποίες ονομάζονται “ηλικίες κλειδιά” (developmental milestones) και έχουν διεθνώς καθοριστεί, με μικρές παραλλαγές, στις 6 εβδομάδες3 μήνες, 6 μήνες, 9 μήνες, 12 μήνες, 18 μήνες, 2-2,5 χρόνια, 3 χρόνια, 4 χρόνια, 5 χρόνια κ.ο.κ

Η παραπάνω επιλογή έχει γίνει με βάση το γεγονός ότι χαρακτηριστικές αναπτυξιακές δεξιότητες κατακτώνται σε αυτές ακριβώς τις ηλικίες.

Σε περίπτωση βέβαια που το παιδί δεν εμφανίζει τις δεξιότητες που αντιστοιχούν στην συγκεκριμένη “ηλικία-κλειδί” που εξετάζεται, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι παρουσιάζει κάποια αναπτυξιακή διαταραχή, επειδή η εξέλιξη της ανάπτυξης είναι μεν η ίδια για όλα τα παιδιά, αλλά ο ρυθμός της διαφοροποιείται από το ένα παιδί στο άλλο.

Είμαι παιδίατρος και ενδιαφέρομαι πολύ για την ψυχοκινητική ανάπτυξη των παιδιών που παρακολουθώ. Υπάρχουν κάποια ανησυχητικά σημεία που πρέπει να γνωρίζω για να παραπέμψω ένα παιδί σε αναπτυξιολόγο;

Αν παρατηρήσετε ότι το μωράκι σας παρουσιάζει κάποιο από τα ακόλουθα, καλό θα είναι να το συζητήσετε με τον παιδίατρο σας και να ζητήσετε την εκτίμηση ενός αναπτυξιολόγου:

3-5 μηνών Δεν χαμογελά όταν του χαμογελάσουμε Δεν βγάζει φωνούλες διαφορετικών συχνοτήτων Δεν κοιτάζει προς τον ήχο Δεν μεταφέρει τη ματιά του από το ένα αντικείμενο στο άλλο Δεν γραπώνει αντικείμενα

6-8 μηνών Δεν κρατάει κουτάλι Δεν ‘μπαμπαλίζει’ Δεν γυρίζει στο όνομα του Δεν απλώνει το χέρι και πιάνει κοντινά του αντικείμενα

9-11 μηνών Δεν παίζει ‘κουκου-τσα’ Δεν κοιτά τις εικόνες του βιβλίου για λίγο Δεν πιάνει με αντίχειρα και λοιπά δάκτυλα

Ενός έτους Δεν παίζει με τον εαυτό του στον καθρέπτη Δεν αναγνωρίζει αντικείμενα όταν τα ονομάσουμε Δεν δείχνει με τον δείκτη

Ένα παιδί που δεν έχει ακόμα κατακτήσει τους σταθμούς που αντιστοιχούν στην ηλικία του δεν έχει απαραίτητα κάποιο αναπτυξιακό πρόβλημα αλλά χρειάζεται αξιολόγηση η οποία μπορεί να γίνει μόνο από τον ειδικό παιδίατρο-αναπτυξιολόγο.

Η μικρή μου, 3 ετών, δυσκολεύεται να κρατήσει το μολύβι και όσες φορές ζωγραφίζει, το κλείνει μέσα στην χούφτα της. Πιστεύετε πως υπάρχει λόγος ανησυχίας; Πώς μπορώ να την βοηθήσω ώστε να μάθει να το κρατά σωστά;

Στην ηλικία της κόρης σας, τα περισσότερα παιδάκια κρατούν το μολύβι μεταξύ αντίχειρα και τριών ή δύο δακτύλων.

Βέβαια, υπάρχουν και παιδιά που ήδη έχουν ώριμη σύλληψη του μολυβιού, ενώ αναφέρονται και περιπτώσεις μαθητών της Α΄ Δημοτικού που κρατούν το μολύβι με τον τρόπο που περιγράψατε. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να συνεκτιμηθούν γενικότερα  οι λεπτές δεξιότητες του παιδιού, η ικανότητά του να πιάνει και να χειρίζεται μικρά αντικείμενα κτλ, ό μυϊκός της τόνος καθώς και οι ικανότητες της στο σχέδιο και τη ζωγραφική. Αν  οι δυσκολίες της δεν εντοπίζονται μόνο στο κράτημα του μολυβιού, απαιτείται αναπτυξιολογικός έλεγχος και περαιτέρω καθοδήγηση.

Ο γιος μου είναι 4 ½ ετών και θέλει ακόμα να τον ντύνω και να τον ταΐζω εγώ, δεν προσπαθεί καθόλου να τα καταφέρει μόνος του. Ενώ γενικά είναι δραστήριο παιδί, με αγχώνει το ότι δεν ενδιαφέρεται να μάθει να αυτοεξυπηρετείται. Τι μπορώ να κάνω; Θέλω την συμβουλή σας.

Σ’ αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αναρωτηθείτε μήπως αυτό είναι ένας τρόπος να τραβήξει την προσοχή σας και να προσπαθήσετε να βρείτε άλλους τρόπους να του δείχνετε την αγάπη σας. Μήπως και εσείς τον αντιμετωπίζετε ως μικρότερο από ότι είναι; Μήπως ανησυχείτε ότι δεν θα τα καταφέρει να ετοιμαστεί γρήγορα για το σχολείο και αναλαμβάνετε εσείς δράση; Τότε πώς θα πιστέψει ότι είναι ικανός;

Αν πάλι δεν είστε σίγουρη το παιδί έχει την ικανότητα να ντυθεί και να ξεντυθεί ή να φάει μόνο του, χρειάζεται αξιολόγηση για να διευκρινιστεί αν κατανοεί τι πρέπει να κάνει και με ποια σειρά, αν έχει καλή μίμηση και επικοινωνία με το περιβάλλον και αν έχει την ανάλογη κινητική ωριμότητα για να το κάνει με ταχύτητα και ευστοχία.

Ο γιος μου, 1 έτους, όταν με βλέπει να του μιλάω κουνά τα χεράκια του και λέει λογάκια, ενώ όταν βρίσκομαι πίσω του και συνεχίζω να μιλάω, δεν ψάχνει να εντοπίσει από πού έρχεται η φωνή, σαν να μην με ακούει. Τι μπορεί να συμβαίνει;

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να ελεγχθεί σε μια τέτοια περίπτωση είναι η ακοή του παιδιού σας. Αν δεν υπάρχουν αμφιβολίες για την ακοή θα πρέπει να ελεγχθεί γενικότερα το αντιληπτικό και επικοινωνιακό επίπεδο του παιδιού.

Έχω παρατηρήσει πως ο 3χρονος γιος μου ξεχνά πολύ εύκολα ακόμα και τις πιο απλές εντολές (π.χ. «πήγαινε στο δωμάτιο και φέρε το αυτοκινητάκι»). Γιατί δεν συγκρατεί αυτά που του λέω; Πώς μπορώ να το χειριστώ;

Δεν είμαι σίγουρη ότι ο τρίχρονος γιος σας εμφανίζει «απώλεια μνήμης». Αν το φαινόμενο που περιγράψατε παρατηρείται συχνά και σταθερά, καλό θα ήταν να το συζητήσετε με τον παιδίατρο σας και αν κριθεί αναγκαίο να σας παραπέμψει σε ειδικό παιδίατρο-αναπτυξιολόγο, για να γίνει μια σφαιρική αξιολόγηση της αντίληψης, της κρίσης, της οπτικής και ακουστικής μνήμης αλλά και της επικοινωνίας και της συγκέντρωσης-προσοχής του παιδιού. Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ..

Ο μικρός μου είναι 3 ½ ετών και μερικές φορές χάνει την ισορροπία του και σκοντάφτει. Έχω παρατηρήσει πως αυτό συμβαίνει μόνο όταν βιάζεται. Πού μπορεί να οφείλεται και με ποιες δραστηριότητες μπορώ να τον βοηθήσω να περπατά και να στέκεται σταθερά;

Είναι συχνό φαινόμενο μερικά παιδιά να είναι αρκετά δραστήρια και παρορμητικά σ’αυτή την ηλικία με αποτέλεσμα να τους συμβαίνουν συχνά μικροατυχήματα. Στην ηλικία του γιού σας, τα περισσότερα παιδάκια επωφελούνται από παιχνίδια και δραστηριότητες όπου  στέκονται στο ένα πόδι για 3 δευτερόλεπτα, τρέχουν και κλωτσάνε μπάλα, ανεβοκατεβαίνουν σκάλες στηριζόμενα, σκαρφαλώνουν ή έρπουν μέσα από μεγάλα κουτιά και κάνουν τρίκυκλο.

Όταν ένα παιδί δυσκολεύεται σε αυτές τις δεξιότητες, ακόμα και όταν κάποιος του έχει δείξει και το έχει ενθαρρύνει, είναι καλό να ελεγχθεί η ψυχοκινητική του ωριμότητα (όραση, αντίληψη, μίμηση, ισορροπία, νευρολογική εικόνα, συντονισμός αριστερού με δεξί ήμισυ σώματος, αίσθηση του σώματος στον χώρο κτλ).

Ο προπονητής ποδοσφαίρου του πεντάχρονου γιού μού είπε πως τις προάλλες χτύπησε ένα παιδί επειδή πήγε να του πάρει την μπάλα. Ανησύχησα γιατί είναι πολύ ευαίσθητο και ευγενικό παιδί για να φερθεί βίαια. Πού μπορεί να οφείλεται η συμπεριφορά του; Πώς να του εξηγήσω πως ακόμα και όταν έχουμε νεύρα δεν χτυπάμε κανέναν χωρίς να στεναχωρηθεί;

Ο αποτελεσματικότερος τρόπος πειθαρχίας για τα παιδιά είναι μέσω της επιβράβευσης και της μίμησης της επιθυμητής συμπεριφοράς Καλό θα ήταν να εξηγήσετε στο παιδί σας πώς θα επιλύνατε εσείς μια τέτοια διαφορά και αν η συμπεριφορά του επαναληφθεί, να συζητήσετε το θέμα με τον γυμναστή και τον Διευθυντή του σχολείου.

Δυστυχώς το φαινόμενο της σχολικής βίας ή σχολικού εκφοβισμού έχει αυξανόμενες διαστάσεις και στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια και πολλά παιδιά επιλέγουν τη βίαιη συμπεριφορά είτε από μίμηση, είτε από ανάγκη αποδοχής από τους συνομηλίκους, είτε από τον φόβο μήπως γίνουν εκείνα θύματα βίας των συμμαθητών τους.

Πάντως, αν το οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον του παιδιού δεν χρησιμοποιεί και δεν επικροτεί τη βία, είναι δύσκολο να εκδηλώσει τέτοια συμπεριφορά ένα παιδί που δεν έχει άλλα ψυχοκοινωνικά προβλήματα ή μαθησιακές δυσκολίες, δυσκολίες επικοινωνίας ή υπερκινητικότητα.

Ο γιος μου είναι 20 μηνών είναι πάρα πολύ δραστήριος. Είναι φυσιολογικό το ότι δεν κάθεται στιγμή ακίνητος;

Η βρεφική και προνηπιακή ηλικία είναι χαρακτηριστική ηλικία όπου το παιδί εξερευνά τόσο το περιβάλλον του όσο και τις δυνατότητες του. Το παιδί σας είναι λογικό να ενθουσιάζεται με κάθε τι καινούριο που ανακαλύπτει ή με κάθε καινούρια κινητική του κατάκτηση, όπως το να σκαρφαλώνει, να τρέχει, να σκύβει, να έρπει μέσα από σωλήνες, να πηδά από μικρό ύψος κτλ. Παρότι μερικά παιδιά είναι υπερκινητικά, αυτή είναι μια πολύ μικρή ηλικία για να μπει μια τέτοια διάγνωση. Προσπαθήστε ο χώρος όπου παίζει το παιδί σας να έχει λίγα παιχνίδια τη φορά, έτσι ώστε να συγκεντρώνεται καλύτερα και να παίρνει περισσότερα από κάθε παιχνίδι. Επίσης μεγάλη σημασία έχει η ασφάλεια του χώρου όπου παίζει το παιδί.

Η κόρη μου είναι 21 μηνών και κάθε φορά που προσπαθεί να ανέβει στην καρέκλα της κουζίνας για να φάμε όλοι μαζί, νευριάζει και κλαίει γιατί δεν τα καταφέρνει. Προβληματίζομαι γιατί ο αδερφός της στην ηλικία της σκαρφάλωνε στις καρέκλες χωρίς δυσκολία. Υπάρχει λόγος ανησυχίας; Θα ήθελα τη συμβουλή σας για το πώς πρέπει να το χειριστώ.

 

Σε γενικές γραμμές, τα αγοράκια είναι πιο ψηλά από τα κοριτσάκια, ελέγξτε αν η κόρη σας μπορεί να σκαρφαλώσει σε άλλα έπιπλα που είναι λίγο πιο χαμηλά. Μην ξεχνάτε εξάλλου ότι δεν φτάνουν όλα τα παιδιά τους κινητικούς σταθμούς στην ίδια ηλικία, ίσως η κόρη σας να είπε τις πρώτες τις λέξεις πιο νωρίς από τον γιο σας. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η ανάπτυξη του παιδιού δεν είναι αγώνας ταχύτητας αλλά μια ευχάριστη διαδικασία στην οποία το κάθε παιδί δίνει το προσωπικό του στίγμα: άλλα παιδιά αναπτύσσονται με μικρά, σίγουρα και σταθερά βηματάκια, αλλά κάνουν ένα απότομο και μεγάλο βήμα κατόπιν μοιάζουν να έχουν «κολλήσει» εκεί για αρκετό διάστημα ώσπου ξαφνικά κάνουν ένα επόμενο μεγάλο βήμα, άλλα πάλι, λίγο καιρό πριν κατακτήσουν μια καινούρια δραστηριότητα μοιάζουν να οπισθοδρομούν κτλ.

Ανησυχώ γιατί η κόρη μου, 4 ½ ετών, μας διηγείται συχνά  ιστορίες της φαντασίας της, τις οποίες πιστεύει τόσο έντονα σαν να τις έχει ζήσει! Είναι φυσιολογική αυτή η τάση; Είναι σωστό να την αφήνω να λέει πράγματα που δεν ισχύουν;

Φαίνεται πως η κόρη σας είναι ένα παιδί με προχωρημένη ευφυΐα και άρα ιδιαίτερα ανεπτυγμένη φαντασία και δημιουργικότητα. Μοιάζει να έχει εφεύρει έναν πανέμορφο κόσμο, όπου όλα γίνονται όπως θέλει εκείνη και κανείς δεν την περιορίζει.

Πρόκειται για μια συνηθισμένη συμπεριφορά συνομηλίκων της παιδιών, που καθώς μεγαλώνουν αποκτούν πολλές καινούριες και διαφορετικές δεξιότητες αλλά έρχονται αντιμέτωπα και με πολλές δύσκολες καταστάσεις όπως, τον αποχωρισμό ή την απώλεια αγαπημένων προσώπων, την επίπληξη και τους περιορισμούς των γονιών τους και τη συνειδητοποίηση ότι τα όνειρα δεν γίνονται πάντα πραγματικότητα.

Σ’αυτές τις περιπτώσεις, ίσως θα ήταν καλό για κάποιο διάστημα να μην εκδηλώνατε ανησυχία και δυσαρέσκεια για τα «παραμύθια» που διηγείται, να χαλαρώσετε και να προσπαθήσετε να περάσετε κάποιο χρόνο μαζί της. Να προσπαθήσετε να παίξετε μαζί της μια τέτοια φανταστική ιστορία, όπου θα εκφράζετε οι ίδιοι τα συναισθήματα σας για κάτι που ίσως σας στενοχωρεί και σας αγχώνει. Έτσι θα της δείξετε ότι καταλαβαίνετε ότι όλα είναι κύημα της φαντασίας της αλλά ότι το χρησιμοποιεί για να αντιμετωπίσει κάτι δύσκολο και πως αυτό είναι φυσιολογικό και όχι υποτιμητικό. Τότε ίσως όλος αυτός ο κόσμος θα έχανε τη σπουδαιότητα του και για εσάς και για το παιδί. Πολλοί επίσης συστήνουν τα παιδιά αυτά να περνούν περισσότερο χρόνο με τους συνομήλικους τους.

Ο γιος μου είναι 15 μηνών και δεν έχει περπατήσει ακόμα, μόνο μπουσουλά. Δεν θα έπρεπε σε αυτήν την ηλικία να έχει κάνει βηματάκια;

Τα περισσότερα παιδάκια στην ηλικία του γιου σας κάνουν τα πρώτα τους βηματάκια, υπάρχουν όμως και παιδιά που καθυστερούν μερικούς μήνες ακόμη. Πρόκειται συνήθως για παιδιά με μεγάλη ελαστικότητα στο σώμα τους και αν ρωτήσουμε τον παππού ή τη γιαγιά θα θυμηθούν ότι και εσείς ίσως καθυστερήσατε λίγο στο να περπατήσετε.

Αν μέχρι τώρα ο παιδίατρος ή εσείς δεν εντόπισε κάποιο νευρολογικό πρόβλημα του παιδιού και δεν ανησύχησε για την ανάπτυξη του γιου σας (στήριξε το κεφαλάκι του γύρω στους 3 μήνες, κάθισε γύρω στους 6-7 μήνες άρχισε να στέκεται στηριζόμενος από τα κάγκελα της κούνιας στους 11-12 μήνες)  και αν δεν υπάρχει κάποιος συγγενής με νευρολογικό πρόβλημα ή κινητική αναπηρία στην οικογένειά σας, καλό θα ήταν να περιμένετε 1-2 μήνες ακόμη. Εν τω μεταξύ, ακολουθήστε τις παρακατω συμβουλές

Ο μικρός μου είναι 4 ετών και όσες φορές έρχονται παιδάκια στο σπίτι βλέπω ότι δεν ενδιαφέρεται να παίξει μαζί τους. Είναι φυσιολογικό να προτιμά ακόμα το μοναχικό παιχνίδι;

Στην ηλικία του συνήθως τα περισσότερα παιδάκια ενδιαφέρονται για το παιχνίδι των άλλων παιδιών και ενώ μέχρι τότε έπαιζαν «παράλληλο παιχνίδι», όπως λέμε, δηλαδή το ένα δίπλα στο άλλο με το δικό του παιχνίδι, τώρα πια παίζουν παιχνίδι αλληλεπίδρασης, παιχνίδι μίμησης ρόλων κτλ. Καλό θα ήταν να συζητήσετε το θέμα με τον παιδίατρό σας και με το προσωπικό του παιδικού σταθμού: πώς είναι γενικότερα η ωριμότητα, ο λόγος και η αντίληψη του παιδιού; Ποια η συμπεριφορά του με τα παιδάκια που γνωρίζει και βλέπει καθημερινά; Πρόκειται απλά για ένα «ντροπαλό» παιδί, διστακτικό στο να κάνει καινούριες φιλίες, αλλά κατά τα άλλα κοινωνικό και με ομαλή ανάπτυξη, ή υπάρχουν ανησυχίες για την κοινωνική επαφή (δίνει μεγαλύτερη προσοχή στα αντικείμενα ή στα μέρη των αντικειμένων παρά στους ανθρώπους, μπορεί να δέχεται την επαφή παθητικά, αλλά δεν την επιδιώκει), τη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία (η κατανόησή του δείχνει να περιορίζεται σε πράγματα που τον ενδιαφέρουν, ενώ είναι περιορισμένη η επικοινωνία με χειρονομίες, με την έκφραση του προσώπου ή με τη στάση του σώματος ή τον τόνο της φωνής  καθώς και η κατανόηση των εκφράσεων-λεκτικών ή μη – των άλλων) και τη συμπεριφορά (έχει περιορισμένη φαντασία και πτωχό ρεπερτόριο ενεργειών, που το οδηγούν σε στερεότυπες κινήσεις και εκφράσεις και σε εμμονές με την ενασχόληση με συγκεκριμένα αντικείμενα, χωρίς συμβολικό παιχνίδι); Για όλα τα παραπάνω, καλό θα ήταν να εκτιμούσε το παιδί σας ένας αναπτυξιακός παιδίατρος.

Ο καθηγητής χορού της εξάχρονης κόρης μού είπε πως δεν μπορεί να ακολουθήσει τα βήματα, τα οποία δείχνει πολλές φορές. Γιατί μπορεί να δυσκολεύεται; Πώς μπορώ να την βοηθήσω χωρίς να την αγχώσω;

Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι την ίδια ικανότητα για αίσθηση του ρυθμού και δεν φθάνουν όλα τα  παιδιά στην ωρίμανση του συντονισμού των κινήσεων, της οπτικής αντίληψης και μνήμης και της ταχύτητας, στην ίδια ηλικία. Ίσως θα χρειαζόταν να δώσετε και εσείς και ο δάσκαλος στην κόρη σας κάποιο χρόνο, ειδικά αν ξεκίνησε το μπαλέτο πρόσφατα. Τα τραγούδια έχουν μέσα τους ρυθμό και μπορούν να τη βοηθήσουν.

Αν όμως πρόκειται για ένα φαινόμενο που επιμένει, καλό θα ήταν να γινόταν αναπτυξιολογική εκτίμηση: Πρόκειται για ένα «αδέξιο» παιδί; Για ένα παιδί με διάσπαση προσοχής που αδυνατεί να ακολουθήσει οδηγίες; Ποιο είναι το επίπεδο κατανόησης του παιδιού;   Μέχρι να διευκρινιστούν τα παραπάνω, καλό θα ήταν να    την επιβραβεύετε καθημερινά για αυτά που κάνει καλά και να μην επιμένετε τόσο στο ότι μπερδεύει τα βήματα. Ίσως αυτό να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση της και να μπορέσει να χαλαρώσει και να συγκεντρωθεί καλύτερα.

Ο γιος μου είναι 2 ετών και όταν τον ρωτάω «πού είναι η μυτούλα σου» δείχνει την δική μου μύτη, όχι την δική του. Μήπως δεν καταλαβαίνει τι του λέω; Θα ήθελα την γνώμη σας γιατί έχω αρχίσει να ανησυχώ.

Συνήθως τα παιδιά αναγνωρίζουν μέρη του σώματος πρώτα  πάνω  στον εαυτό τους και μετά πάνω στους άλλους ή πάνω στις κούκλες ή τα παιχνίδια-ζωάκια τους. Μέχρι την ηλικία των δύο ετών τα περισσότερα αναγνωρίζουν 3-4 μέρη σώματος πάνω στην κούκλα (μύτη στόμα, χέρια-πόδια).

Συχνά τα παιδιά στην ηλικία του γιου σας μπερδεύουν τις αντωνυμίες(εγώ-εσύ-αυτός) και κάποια μιλούν για τον εαυτό τους στο 3ο πρόσωπο. Πόλυ πιθανόν ο γιος σας να καταλαβαίνει ότι τον ρωτάτε να αναγνωρίσει μέρη σώματος επάνω σας. Δοκιμάστε να τον ρωτήσετε: Πού είναι η μύτη της μαμάς; Πού είναι τα ματάκια του (όνομα του γιου σας); Ή πείτε του «δώσε μου το χεράκι σου» και είμαι σίγουρη ότι θα πάρετε τη σωστή απάντηση.

Η κόρη μας θα ξεκινήσει παιδικό σταθμό τον Σεπτέμβριο. Είναι 2.5 χρονών και υποτίθεται ότι θα έπρεπε να μην φοράει πια πάνα, δυσκολευόμαστε όμως σ'αυτό. Πρέπει να ανησυχούμε; Υπάρχει κάτι ΄που πρέπει να κάνουμε για να τη βοηθήσουμε;

Το θέμα της ανάπτυξης είναι προσωπικό και μόνο το παιδί σας μπορεί να σας δείξει πότε θα φτάσει στο συνδυασμό ικανότητας και θέλησης για να ξεκινήσει.

Παρατηρήστε το μικρό σας και αναγνωρίστε συγκεκριμένα σημάδια που μαρτυρούν ότι είναι αρκετά ώριμο για να ξεκινήσετε «εκπαίδευση τουαλέτας»:

• Κρύβεται σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο του σπιτιού για να «τα κάνει» (πχ πίσω από την πόρτα ή τον πολυθρόνα).
• Ανακοινώνει κάθε φορά το... ευτυχές γεγονός (ότι λέρωσε την πάνα του) με λέξεις και χειρονομίες, πράγμα που σημαίνει ότι έχει συναίσθηση πως κάτι συμβαίνει στο σώμα του. Τραβάει την πάνα, σαν να θέλει να τη βγάλει. Γνωρίζει τις λέξεις «τσίσα» ή «πιπί», «κακά», «τουαλέτα».
• Υποδηλώνει με κάποιο τρόπο (κίνηση, νεύμα, έκφραση προσώπου ή επιφώνημα) ότι είναι έτοιμο να λερώσει την πάνα του. Καταφέρνει να μείνει στεγνό και να μην λερώσει την πάνα του για 2-3 συνεχόμενες ώρες κάθε μέρα.
• Δείχνει περιέργεια κάθε φορά που κάποιος χρησιμοποιεί την τουαλέτα.
• Έχει στεγνή πάνα μετά το μεσημεριανό του ύπνο.

Γιατί δεν αναπτύσσονται όλα τα παιδιά το ίδιο; Ακόμη και μέσα στην οικογένεια μας τα τρία μου παιδιά ήταν διαφορετικά στις κατακτήσεις τους.

Άλλα παιδιά κάνουν μικρά βηματάκια καθημερινά, άλλα αργούν αρκετά και είναι διστακτικά, μόλις όμως νιώσουν σίγουρα κάνουν ένα μεγάλο άλμα και άλλα είναι πολύ ριψοκίνδυνα και παρορμητικά και πολλές φορές τολμούν και πράγματα πιο πέρα από την ηλικία τους αλλά αργούν να αποκτήσουν ωριμότητα και αυτοπεποίθηση στις νέες δεξιότητες

Επίσης, σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του παιδιού παίζει και η σειρά γέννησης: οι περισσότεροι γονείς θα συμφωνήσουν ότι διαφορετικό ρυθμό έχει το πρωτότοκο από το δευτερότοκο παιδί, ενώ τα δίδυμα ακολουθούν πολλές φορές ένα δικό τους κώδικα εξέλιξης

Επίσης διαφορετικά αναπτύσσονται τα αγόρια και τα κορίτσια, κάτι που δεν είναι μόνο θέμα χρωμοσωμάτων, αλλά και κοινωνικών στερεοτύπων

Τον τελευταίο καιρό ακούω όλο και περισσότερο για παιδάκια με αυτισμό ή με άλλα αναπτυξιακά προβλήματα. Υπάρχει πραγματικά μια τέτοια αύξηση ή απλά παλιότερα δεν δίναμε τόσο σημασία;

• Γονίδια: Η κληρονομικότητα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη ενός παιδιού. Ο συνδυασμός των γενετικών χαρακτηριστικών που κληρονομεί ο καθένας από τους γονείς (αλλά και τους λοιπούς συγγενείς) είναι μοναδικός. Έτσι εξηγείται για παράδειγμα, πώς μπορεί μέσα στην ίδια οικογένεια να υπάρχουν αδέλφια με διαφορετικό ύψος και με διαφορετικά χαρακτηριστικά.
• Διατροφή: Αν το παιδί δεν τρέφεται σωστά και δεν λαμβάνει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός του έχει αυξημένες πιθανότητες να γίνει πιο κοντό ή πιο αδύνατο από το φυσιολογικό.
• Ορμόνες: Η αυξητική ορμόνη, η κορτιζόλη, οι θυρεοειδικές ορμόνες, τα οιστρογόνα και η τεστοστερόνη είναι ορμόνες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του παιδιού
• Περιβάλλον: οικολογικό περιβάλλον, μένει ακόμα να μάθουμε στα επόμενα χρόνια πόσο πολύ επηρεάζει η καταστροφή του περιβάλλοντος τη σωματική και ψυχοκινητική ανάπτυξη του παιδιού μας

Κοινωνικό περιβάλλον: τα σημερινά παιδιά εκτίθενται πλέον από πολύ νωρίς σε πολλά και πλούσια ερεθίσματα(παιχνίδια, παιδικοί σταθμοί, τραγούδια, βιβλία)

Δεν είναι εξάλλου τυχαίο πως κάθε γενιά είναι «εξυπνότερη» από την προηγούμενη

Ο γιος μας είναι 3 ετών και δεν μιλά ακόμα. Από τον παιδικό μας είπαν ότι καλό θα ήταν να τον δει ένας αναπτυξιολόγος γιατί υποψιαζονται ότι έχει αυτισμό. Μπορείτε να μου εξηγήσετε τι σημαίνει αυτό για το παιδί μου. Προσπάθησα λίγο να ενημερωθώ στ ιντερνέτ αλλά στενοχωρήθηκα πολύ και φοβάμαι

Με τον όρο αυτιστική διαταραχή ή διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή εννοούμε μια μορφή διαταραχών που αφορούν:

1) την κοινωνική επαφή: ένα παιδί με αυτισμό δίνει μεγαλύτερη προσοχή στα αντικείμενα ή στα μέρη των αντικειμένων παρά στους ανθρώπους, μπορεί να δέχεται την επαφή παθητικά, αλλά δεν την επιδιώκει

2) τη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία: Η κατανόησή του δείχνει να περιορίζεται σε πράγματα που τον ενδιαφέρουν, ενώ είναι περιορισμένη η επικοινωνία με χειρονομίες, με την έκφραση του προσώπου ή με τη στάση του σώματος ή τον τόνο της φωνής  καθώς και η κατανόηση των εκφράσεων-λεκτικών ή μη – των άλλων

3) τη συμπεριφορά: Το παιδί με αυτισμό έχει συχνά περιορισμένη φαντασία και πτωχό ρεπερτόριο ενεργειών, που το οδηγούν σε στερεότυπες κινήσεις και εκφράσεις και σε εμμονές με την ενασχόληση με συγκεκριμένα αντικείμενα, χωρίς συμβολικό παιχνίδι.

Από τότε που γεννήθηκε η κόρη μου ο γιος μου υποφέρει από ζήλια. Σήμερα είναι εκείνος 4 και εκείνη 2 ετών και μαλώνουν διαρκώς. Είναι φυσιολογικό αυτό; Τι να κάνω για να σταματήσουν;

Η αντιζηλία μεταξύ αδελφών αποτελεί  αναπόφευκτο γεγονός της αυτογνωσίας και ωρίμανσης των παιδιών. Την ίδια στιγμή όμως είναι και διαδικασία μέσω της οποίας μαθαίνουν να φροντίζουν το ένα το άλλο. Παρόλαυτά, για τους γονείς είναι εξαιρετικά δύσκολο να μην λαμβάνουν μέρος στη διαμάχη των παιδιών τους .

• Αν εσείς δεν νιώθετε ενοχές για τον διαφορετικό τρόπο που μεγαλώνετε τα παιδιά σας, λόγω των διαφορετικών συναισθημάτων που νιώθετε για εκείνα (χωρίς ποτέ να εννοείται ότι αγαπάτε το ένα λιγότερο από το άλλο) τότε και εκείνα δεν θα εισπράττουν αρνητικά μηνύματα.
• Αποφεύγετε να ανακατεύεστε στους καυγάδες τους. Πείτε τους: «δεν ξέρω ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο. Θα χρειαστεί να τα βρείτε μόνοι σας» και βγείτε από το δωμάτιο, ενώ συνεχίζετε να επαγρυπνείτε για την ασφάλειά τους. Αν συνεχίζουν και επιμένουν να ζητούν από εσάς να επέμβετε, καθίστε κάτω μαζί τους και πείτε τους: "Ωραία, τι με συμβουλεύετε να κάνω για να τα βρείτε;» Έτσι, θα τους κάνετε να καταλάβουν το δίλλημα που αντιμετωπίζετε και να νιώσουν περισσότερο υπεύθυνα για τις πράξεις τους.
• Επιβραβεύστε την καλή και αδιαφορήστε για την  αρνητική συμπεριφορά.
• Συχνά βοηθά να καλείτε στο σπίτι φίλους του καθενός για να παίξουν.
• Είναι επίσης σημαντικό να ακολουθούν την ίδια συμπεριφορά και οι υπόλοιποι συγγενείς μέσα στο σπίτι.
• Τέλος, κάθε γονιός θα πρέπει να αφιερώνει λίγο ξεχωριστό χρόνο με κάθε παιδί μόνο του στο τέλος της εβδομάδας, όπου θα είναι  όλος δικός του.

Διαβάσαμε ένα άρθρο σας για την αναπτυξιολογία και τα αναπτυξιολογικά προβλήματα των παιδιών σε ένα περιοδικό. Δεν ανησυχούμε για την ανάπτυξη της κόρης μας που είναι 6 μηνών αλλά θα θέλαμε να ξέρουμε αν υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε σαν γονείς για να αναπτυχθεί σωστά το παιδί μας.

Καλό θα ήταν κάθε παιδί να έχει έναν πλήρη ανπτυξιολογικό έλεγχο σε ηλικίες σταθμούς της ζωής, όπως 6 μηνών, 12 μηνών,  2, 3, 5ετών.

Στη συνέχεια, ο ειδικός παιδίατρος-αναπτυξιολόγος θα μπορεί να συμβουλέψει ανάλογα για τις δραστηριότητες που προάγουν την  ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων, του λόγου, της λεπτής κινητικότητας, της αδρής κινητικότητας και της προσαρμοστικότητας του παιδιού σας