Με ποια κριτήρια θα επιλέξουμε εκπαιδευτικά παιχνίδια στη σχολική ηλικία για την ενθάρρυνση της ψυχοκινητικής εξέλιξης ; Ποιος ο ρόλος του αναπτυξιολόγου;

Όλοι γνωρίζουν ότι το παιχνίδι αλλά και  οποιαδήποτε δραστηριότητα επιλέγεται ελεύθερα, κινητοποιείται αυθόρμητα και καθοδηγείται με προσωπική βούληση του παίκτη ξεκινά στη βρεφική ηλικία και έχει ιδανικά ισόβια διάρκεια. Είναι ο φακός μέσα από τον οποίο τα παιδιά βιώνουν τον κόσμο τους και τον κόσμο των άλλων.

Όμως το παιχνίδι είναι και κάτι παραπάνω:

• ενισχύει την αύξηση και ανάπτυξη του εγκεφάλου, εγκαθιστά νέες νευρωνικές συνάψεις και κυκλώματα.
• Βελτιώνει την ικανότητα ενσυναίσθησης και την προσαρμοστικότητα σε διαρκώς μεταβαλλόμενες καταστάσεις.
• διαμορφώνει τη σχέση γονέα και παιδιού
• μειώνει τον φόβο, το άγχος, την ευερεθιστότητα
• Χτίζει τις διαπροσωπικές σχέσεις, τη φιλία
• Ενισχύει το νευρομυϊκό και καρδιαγγειακό σύστημα

Σε μια εποχή όπου η επαφή με τη φύση και  ο ελεύθερος χρόνος είναι έννοιες σπάνιες,  ο εκπαιδευτικός καλείται συχνά να οργανώνει δραστηριότητες σχολικές αλλά και εξωσχολικές  και να κατευθύνει και τον γονιό, έτσι ώστε να μπορεί το παιδί  να εξερευνά και να κατανοεί τον κόσμο γύρω του, να επικοινωνεί, να μαθαίνει, να κοινωνικοποιείται.

Στην προσπάθεια αυτή είναι σημαντικό να γνωρίζει τις δεξιότητες του παιδιού ανά ηλικία και ανά τομέα ανάπτυξης και πώς το εκπαιδευτικό παιχνίδι μπορεί να προσαρμόζεται και στοχεύει στα παραπάνω, κάτι που βασίζεται στην επιστήμη της αναπτυξιακής παιδιατρικής.

Για τον αναπτυξιακό παιδίατρο όμως το παιχνίδι είναι και το εργαλείο μέσα από το οποίο μπορεί να εκτιμήσει την ψυχοκινητική ανάπτυξη του παιδιού από βρεφική έως εφηβική ηλικία, να του δώσει δηλαδή το κίνητρο για να δείξει το πλήρες δυναμικό του σε κάθε τομέα ανάπτυξης, με αυθορμητισμό, φαντασία και δημιουργικότητα, ενώ ο ειδικός χρησιμοποιεί αναλυτικές και σταθμισμένες δοκιμασίες.

Έτσι:

11-12. Πρώτη σχολική ηλικία

Τα παιδιά μπορούν να ασχοληθούν με κολύμβηση,  χάντμπολ, ποδόσφαιρο, πατίνια, σχοινάκι, να ξεκινήσουν κάποια ξένη γλώσσα ή κάποιο μουσικό όργανο ή μια συλλογή.

Αγαπημένα παιχνίδια: Παιχνίδι ρόλων, θεατρικό παιχνίδι, μαριονέτες, βαλιτσάκια γιατρού, κτηνίατρου, παιχνίδια δεξιοτεχνίας/κατασκευών: κοσμήματα, σετ ραπτικής κούκλες, πάζλ, αινίγματα, ακροστιχίδες., παιχνίδια διαφορών, ομαδικά παιχνίδια, παιχνίδια στρατηγικής, μικρά εργαστήρια δραστηριοτήτων: μικροσκόπια, πειράματα, μικρός τυπογράφος.

11-12. Δεύτερη σχολική ηλικία

Προτεινόμενα παιχνίδια-δραστηριότητες: Ομαδικά παιχνίδια με περίπλοκους κανόνες, ηλεκτρονικά παιχνίδια, ραπτική, πλέξιμο, κέντημα, συναρμολογήσεις, κατασκευές, μικροσκόπια / τηλεσκόπια, επιτραπέζια παιχνίδια, συλλογές

Στα πλαίσια του ενδιαφέροντος που αναπτύσσουν για την εμφάνιση τους ζητούν σετ περιποίησης εαυτού και ασχολούνται με τη μαγειρική- εδώ είναι σημαντικό να εξοικειωθούν από μικρά με την πυραμίδα μεσογειακής διατροφής

Πλέον προτιμούν αθλητικά παιχνίδια με μεγαλύτερη σωματική επαφή

15-17     Ετών γυμνάσιο- Πρώτη εφηβική ηλικία-

Στις προτάσεις για παιχνίδια και δραστηριότητες σε αυτή την ηλικία είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως:

Ø  Ο έφηβος έχει ανάγκη από κίνητρα

Ø  Ο έφηβος έχει ανάγκη από ενίσχυση αυτοεκτίμησης

Ø  Είναι σημαντικό να γνωρίζει πώς θα παράσχει πρώτες βοήθειες αν χρειαστεί

Ø  Είναι απαραίτητη η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, με ειλικρίνεια, σεβασμό και εγκυρότητα

Ø  Είναι απαραίτητη η σωστή ενημέρωση και ο διάλογος σχετικά με το αλκοόλ, το τσιγάρο και ναρκωτικά

Ø  Είναι πολύ σημαντική η ενημέρωση για την ασφάλεια στο διαδίκτυο

Ø  Δεν πρέπει όμως να παραγκωνίζεται και η ανάγκη για άθληση/ φυσική δραστηριότητα

18-19 ετών Λύκειο

Χρήσιμες είναι δραστηριότητες που προάγουν τα παρακάτω:

Ανάπτυξη πολλαπλών σχεδίων-ευελιξία   σκέψης

Προώθηση και μάρκετινγκ εαυτού

Διαχείριση σχέσεων   με το άλλο φύλο

Αυτονομία στην κάλυψη βασικών αναγκών-διαχείριση χρόνου

Αντιμετώπιση άγχους

Αντιμετώπιση απώλειας

Προγράμματα μετάβασης στο Πανεπιστήμιο

Πρόσβαση σε πληροφορίες στο διαδίκτυο και αξιολόγηση αυτών

Ειδικά για τα παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές, όπου το παιχνίδι είναι σημαντικό και ως τρόπος παρέμβασης, ας μην ξεχνάμε:

• Σημασία δεν έχει το παιχνίδι αυτό καθεαυτό αλλά ο τρόπος που το παίζεις: προσπαθούμε να αποφύγουμε το στερεοτυπικό, μονότονο και μοναχικό παιχνίδι
• Παίζουμε μαζί, δυαδικό παιχνίδι, παιχνίδι αλληλεπίδρασης, ακόμα και όταν παίζουμε πχ με τα τουβλάκια
• Δεν δεχόμαστε την εύκολη παραίτηση, επιμένουμε σε ένα παιχνίδι που τον δυσκολεύει, τον ενθαρρύνουμε να συνεχίσει
• Καθόμαστε απέναντι του και τα πρόσωπα μας είναι στο ίδιο επίπεδο
• Προσπαθούμε να τραβάμε την προσοχή του σε κάτι με το βλέμμα, με το δείξιμο
• Σταματάμε επίτηδες ένα παιχνίδι που του αρέσει για  να τον /την προκαλέσουμε να μας ζητήσει να το ξαναπαίξουμε με βλέμμα, νεύμα
• Ενθαρρύνουμε εναλλαγή δραστηριοτήτων  με απόσπαση προσοχής και κίνητρο (πχ έλα να βάλουμε όλα τα μικρά αυτοκινητάκια μέσα στο μπλε κουτί, έτσι θα έχουμε χρόνο μετά να παίξουμε με τα σχήματα)
• Εναλλάσσουμε πνευματικά με κινητικά παιχνίδια
• Επιδιώκουμε το παιχνίδι με άλλα παιδιά, σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον, πχ αρχικά το σπίτι μας, καλούμε ένα δυο τρία παιδάκια που τα γνωρίζει-φροντίζουμε να τον/την ενημερώσουμε από πριν

Εδώ μπορείτε να διαβάσετε ορισμένες οδηγίες για παιχνίδια και δραστηριότητες για παιδιά με διαταραχή αυτιστικού φάσματος

Ειδικότερα για την ενασχόληση των παιδιών και εφήβων με Η/Υ –κινητά -ηλεκτρονικά παιχνίδια, προτείνονται τα εξής:

v Μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή λιγότερο από 2-3 ημέρες την εβδομάδα  επί το πολύ 1-2 ώρες

v Προτιμούμε ηλεκτρονικά παιχνίδια χωρίς βίαιη δράση

v Προτιμούμε εκπαιδευτικά παιχνίδια

v Η ενασχόληση με ψηφιακά μέσα δεν πρέπει να είναι εις βάρος των αθλημάτων ή των κοινωνικών δραστηριοτήτων

Διαβάστε σχετικό άρθρο της Δρ Γκόλτσιου εδώ