Είναι έτοιμο για το σχολείο; Οδηγίες για όσους ασχολούνται με παιδιά με διαταραχές αυτιστικού φάσματος

Ολοένα και περισσότεροι γονείς αποφασίζουν στην εποχή μας να καθυστερήσουν την έναρξη του σχολείου για τα παιδιά τους, ιδιαίτερα αν εκείνα είναι γεννημένα προς το τέλος του χρόνου ή είναι γεννημένα πρόωρα ή εμφανίζουν κάποια αναπτυξιακή διαταραχή όπως διαταραχή αυτιστικού φάσματος.

Και τούτο επειδή για τη σχολική ετοιμότητα δεν παίζει ρόλο μόνο το νοητικό επίπεδο του παιδιού, αλλά και η συναισθηματική ωριμότητα, η κοινωνικές δεξιότητες, η ωριμότητα του λογού, της αδρής και λεπτής κίνησης, η βιολογική ωρίμανση δηλαδή, η οποία δεν είναι πάντοτε η ίδια για όλα τα παιδιά  του φάσματος παρότι έχει θεσπιστεί αυτή να είναι η ηλικία έναρξης φοίτησης στο σχολείο.

Τα παιδιά αυτά χρειάζονται εντατική εξατομικευμένη ψυχοπαιδαγωγική βοήθεια για να αποκτήσουν την ικανότητα λειτουργικής προσαρμογής στο περιβάλλον τους. Μια βεβιασμένη ένταξη στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση θα μπορούσε να δημιουργήσει πολλά μαθησιακά κενά, έντονα ψυχολογικά προβλήματα, συναισθήματα απόρριψης, άγχους, κατάθλιψης και ενδεχομένως αντιδραστική, αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά με επακόλουθο την περιθωριοποίηση στο απώτερο μέλλον.

Συγκεκριμένα, για να μπορεί λοιπόν ένα παιδί να προχωρήσει στο δημοτικό θα πρέπει:

• Nα μιλά καθαρά ή να χρησιμοποιεί οποιοδήποτε άλλο τρόπο επικοινωνίας αλλά σωστά
• Να ακολουθεί οδηγίες
• Όχι μόνο να ακολουθεί, αλλά να παρακολουθεί, να ακούει δηλαδή ενεργά (πχ ιστορία από βιβλίο που διαβάζουμε)
• Να αλληλεπιδρά με τα άλλα παιδιά και ενήλικες (περιμένω τη σειρά μου, μοιράζομαι, δεν κτυπώ ούτε δαγκώνω κτλ)
• Να συμμετέχει σε ομαδικές δραστηριότητες
• Να χρησιμοποιεί την τουαλέτα
• Να τρώει μόνο του
• Να μπορεί αν χειριστεί μολύβι/μαρκαδόρο, ψαλίδι
• Να μετρά μέχρι το 10
• Να έχει εξοικειωθεί με το αλφάβητο
• Να μαθαίνει, να είναι περίεργο για τον κόσμο γύρω του
• Να αναγνωρίζει χρώματα, σχήματα, μέρη σώματος
• Να αναγνωρίζει και να σέβεται τους δασκάλους του
• Να μπορεί να αποχωριστεί τους γονείς του για το χρονικό διάστημα του σχολείου

Έτσι λοιπόν πολλά παιδιά μπορεί αν είναι έτοιμα γνωστικά αλλά όχι συναισθηματικά. Άλλα μπορεί να έχουν καλά ανεπτυγμένες κινητικές δεξιότητες και όχι λεκτικές δεξιότητες ή το αντίθετο.

Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε για να βοηθήσουμε το παιδί μας, πάντα σε συνεργασία με τη θεραπευτική ομάδα που το παρακολουθεί;

Διαβάστε του βιβλία σχετικά με το αλφάβητο, βοηθήστε το να μάθει να ξεχωρίζει κεφαλαία από πεζά

Βοηθήστε το να μάθει να ξεχωρίζει τους αριθμούς

Διδάξτε του δεξί-αριστερό

Συζητήστε μαζί του χωρικές έννοιες: πάνω-κάτω, πίσω-μπροστά, πάνω από -κάτω από, μέσα-έξω κτλ

• Βοηθήστε το να εξοικειωθεί με χρονικές έννοιες: πριν-μετά, χθες-αύριο, πέρυσι-του χρόνου
• Διαβάστε μαζί του βιβλία χωρίς λόγια και βοηθήστε το να περιγράψει την ιστορία
• Μάθετε του τα νομίσματα που κυκλοφορούν
• Βοηθήστε το να μάθει το τηλέφωνο και τη διεύθυνση του σπιτιού του
• Διδάξτε το τα χρώματα και τα σχήματα
• Ασχοληθείτε μαζί του με δραστηριότητες όπως το να κόβει, να κολλά, να χρωματίζει, να σχεδιάζει, να γράφει
• Όλη η οικογένεια μπορεί να ασχοληθεί με δραστηριότητες όπως πεζοπορία, τρέξιμο, παιχνίδι με τη μπάλα, κολύμπι, χορός
• Εξηγήστε του το επάγγελμα των γονιών του
• Εκθέστε το σε όσα περισσότερα ερεθίσματα μπορείτε, σεβόμενοι τα περιορισμένα ενδιαφέροντα και τις αισθητηριακές δυσκολίες που μπορεί να παρουσιάζει.
• Προσπαθήστε να το εντάξετε σε πρόγραμμα ύπνου και δραστηριοτήτων λίγες εβδομάδες πριν την έναρξη του σχολείου (ώρα αφύπνισης, ώρα έντονης δραστηριότητας και ώρα πνευματικής δραστηριότητας, ώρα ξεκούρασης κτλ)

Ελέγξτε το σχολείο όπου σκέπτεστε να φοιτήσει:

Πόσα παιδιά έχει μία τάξη; (όσα λιγότερα τόσο το καλύτερο)

Υπάρχουν δάσκαλοι-βοηθοί εκπαιδευμένοι σε παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές;

Ποια η πολιτική του σχολείου σχετικά με τον δάσκαλο της παράλληλης στήριξης που μπορεί να χρειαστεί να συνοδέψει το παιδί σας;

Ποια η τακτική του σχολείου σχετικά με τον σχολικό εκφοβισμό;

Πόσο «δαιδαλώδες» είναι το κτιριακό σχολικό περιβάλλον;

Tο πρόγραμμα ακολουθεί τις εξατομικευμένες αναπτυξιακές ανάγκες των παιδιών ή στοχεύει σε υψηλές ακαδημαϊκές επιτυχίες;

Ζητήστε από τον δάσκαλο να σας δώσει το ημερήσιο πρόγραμμα που θα ακολουθεί το παιδί για να κατανοήσετε αν μπορεί να το ακολουθήσει

Γράψτε το και κολλήστε το σε ένα σημείο του σπιτιού, ακόμα καλύτερα αν είναι και οπτικοποιημένο.

Κάνετε μαζί του «πρόβες», παίξτε θεατρικό παιχνίδι ότι δήθεν ακολουθεί μια σχολική ημέρα

Αν σας επιτραπεί, τραβήξτε φωτογραφίες από το σχολείο, την αίθουσα διδασκαλίας ή το προαύλιο για να τα δείξετε στο παιδί σας και να το προετοιμάσετε.

Ενημερώστε  τον δάσκαλο για το ιστορικό του απιδιού, φέρτε τον σε επαφή με τους θεραπευτές και όσους ασχολούνται με το παιδί σας

Εξοικειώστε τον δάσκαλο σχετικά με τις ιδιαίτερες δεξιότητες και δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί και προγραμματίστε από πριν κάποιες λύσεις αλλά και τη σταδιακή προσαρμογή του παιδιού σας στο σχολικό περιβάλλον

Προσπαθήστε για μια συνεργασία και σχέση αμφίρροπης ειλικρίνειας και εμπιστοσύνης για όλη τη σχολική χρονιά

Οι γονείς των παιδιών με διαταραχή αυτιστικού φάσματος συχνά έρχονται αντιμέτωποι με το δίλημμα της επανάληψης φοίτησης στο νηπιαγωγείο. Ίσως βρουν πιο αποτελεσματικό να σκέφτονται τις μακροπρόθεσμες συνέπειες των δυσκολιών του παιδιού τους και όχι τα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα μίας ενδεχόμενης καθυστέρησης στην έναρξη φοίτησης των παιδιών τους στο Δημοτικό.

Βέβαια ακόμα καλύτερο θα ήταν όχι απλά να βεβαιωθούμεότι το παιδί μας είναι έτοιμο αναπτυξιακά να μεταβεί στο Δημοτικό, αλλά ότι είναι έτοιμο να μεταβεί από το προνήπιο στο νήπιο!

Ο τελικός στόχος όλων μας δεν θα πρέπει απλά να είναι να κάνουμε παιδιά έτοιμα για το σχολείο αλλά να ετοιμάσουμε τα σχολειά και την κοινωνία μας για τα παιδιά μας.