Η επιδεξιότητα είναι ένα σημαντικό κομμάτι στη ζωή μας. Η ικανότητα να κάνουμε ακριβείς κινήσεις φαίνεται μόνο αν αναλογιστούμε όσο αργοί και αδέξιοι γινόμαστε το σούρουπο και τη νύκτα. Παρόλαυτά μόνον όταν παρακολουθούμε ένα παιδί με σωματική αναπηρία να αγωνίζεται για να τα καταφέρει κινήσεις που σε εμάς φαντάζουν αυτονόητες, μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε την πολυπλοκότητα τους και τη σημασία που έχει να μπορεί κάποιος να ελέγξει το περιβάλλον του.

Στη σύγχρονη εποχή κερδίζει όλο και μεγαλύτερο έδαφος η άποψη ότι η κινητική επιδεξιότητα αποτελεί προϋπόθεση και για σχολική επιτυχία. Υπάρχουνδιάφοροι λόγοι για αυτό, πχ πλέον η διδασκαλία βασίζεταιπαραπάνω σε πρακτική ιδιαίτερααπό την πλευρά των μαθητών, όπως η διδασκαλία των μαθηματικών για παράδειγμα. Επανέρχεται η άποψη ότι πρέπει να δίνουμε σημασία στην γραφή, αναβιώνει η αρχαία ελληνική άποψη «νους υγιής εν σώματι υγιή».

Έτσι, τα περισσότερα παιδιά όταν ξεκινούν το σχολείο, έχουν αποκτήσει ήδη κάποιες βασικές δεξιότητες. Πχ στην ηλικία των 6 όλα τα παιδιά μπορούν να ντυθούν μόνα τους, να βουρτσίσουν τα δόντια τους, και να φάνε τα δημητριακά τους με κουτάλι. Μπορούν να πάνε στο σχολείο περπατώντας, τρέχοντας, χοροπηδώντας ή ακόμα και κάνοντας ποδήλατο! Στο σχολείο θα ζωγραφίσουν, θα ισορροπήσουν κύβους, θα περάσουν κορδόνι μέσα από χάντρες, θα χρησιμοποιήσουν ίσως τον άβακα, θα χρησιμοποιήσουν χάρακα και ψαλίδι και θα παίξουν ομαδικά παιχνίδια με τη μπάλα στο διάλειμμα. Μετά το σχολείο θα κάνουν ποδήλατο, πατίνι θα βοηθήσουν τη μαμά στη μαγειρική.

Βέβαια και στα χρόνια που έπονται θα συμβούν σημαντικά πράγματα, που θα τους βοηθήσουν να αποκτήσουν μεγαλύτερη εμπειρία και επιδεξιότητα στις κινήσεις τους και να τις επεκτείνουν και να τις εμπλουτίσουν με τον δικό τους τρόπο. Τότε πλέον δεν θα χρειάζεται να σκέφτονται για απλές δραστηριότητες (αυτοματοποίηση), όπως πχ η γραφή για ένα παιδί γυμνασίου, που πλέον ότανγράφει έχει το νου του σε γραμματικούς και εννοιολογικούς κανόνες.

Για να ενημερωθείτε για τον μέσο όρο ηλικίας κατάκτησης των δεξιοτήτων κίνησης, προσαρμογής και αυτονομίας διαβάστε εδώ

Τα παιδιά λοιπόν που δυσκολεύονται στην αδρή και λεπτή κίνηση χωρίς κάποιο νευρολογικό ή νοητικό πρόβλημα, έχουν κατά καιρούς χαρακτηριστεί ως «αδέξια», «άχαρα». Παρουσιάζουν πρόβλημα στο τρέξιμο, στο σκαρφάλωμα, στο άλμα, στο κουτσό, στην ισορροπία, στη γραφή στον χειρισμός του ψαλιδιού, στο παιχνίδι με τη μπάλα, στον χειρισμός των κουμπιών, του φερμουάρ του πιρουνιού ή και στο να μάθουν ποδήλατο. Τα περισσότερα επίσης παρουσιάζουν γενικά δυσκολία στονα οργανωθούν σωστά.

Στη σημερινή εποχή όλα αυτά τα παιδιά ανήκουν διαγνωστικά στην ομάδα της αναπτυξιακής δυσπραξίας ή αλλιώς αναπτυξιακής διαταραχής συντονισμού (developmentalCoordinationDisorder).:

Η απόδοσή τους στις καθημερινές δραστηριότητες που απαιτούν κινητικό συντονισμό είναι πολύ χαμηλότερη από την αναμενόμενη με βάση τη χρονολογική και αναπτυξιακή τους ηλικία. Αυτό εκδηλώνεται είτε ως καθυστέρηση είτε ως αδεξιότητα, κακή απόδοση στον αθλητισμό, κακογραφία. Η δυσκολία αυτή δεν οφείλεται σε κάποια ιατρική πάθηση, όπως ΕΠ, ημιπληγία, μυϊκή δυστροφία ούτε πληρεί τα κριτήρια για διάχυτη διαταραχή της ανάπτυξης και επηρεάζει την ακαδημαϊκή τους επίδοση ή την καθημερινότητα τους.

Παρατηρείται σε ποσοστό 6% και προσβάλλει πιο συχνά τα αγόρια αλλά και τα παιδιά που έχουν γεννηθεί πρόωρα. Κάποια από αυτά τα παιδιά παύουν αν είναι αδέξια μεγαλώνοντας, τα περισσότερα όμως είναι αδέξια και ως έφηβοι και ενήλικες ενώ 50% εμφανίζουν διάσπαση προσοχής και υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ), 10-15%εμφανίζουνμαθησιακές δυσκολίες και άλλαπαρουσιάζουνπροβλήματα αυτοπεποίθησης και κοινωνικότητας.

Πώς να βοηθήσoυμετο παιδί μας όταν είναι αδέξιο;

1. Ελέγξτε την όραση και ακοή του παιδιού αλλά και έλεγχος αναιμίας και θυρεοειδοπάθειας. Κατόπιν συζήτησης με τον παιδίατρο καλό είναι να γίνεται προληπτικά και νευρολογική εξέταση (checkup) του παιδιού καθώς αρκετά από αυτά εμφανίζουν ήπια νευρολογικά σημεία (softsigns).
2. Κρατήστε ένα ημερολόγιο των «αδέξιων» στιγμών του παιδιού σας. Σημειώστε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές οδηγούν σε αυτή την αδεξιότητα.
3. Παρατηρήστε άλλα κύρια σημεία ανάπτυξης. Συζητήστε με τον παιδίατρο σας σχετικά με την κατάκτηση των αναπτυξιακών σταθμών του παιδιού σας.
4. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να είναι λιγότερο παρορμητικό (σκέπτομαι και πράττω) και δώστε πρώτοι εσείς το καλό παράδειγμα.
5. Παίξτε μαζί του παιχνίδια όπως «αγαλματάκια ακίνητα…»
6. Παίξτε μαζί του παιχνίδιααυτοσυγκέντρωσης και ισορροπίας και όχι παιχνίδιαταχύτητας
7. Βεβαιωθείτε ότι τα παιχνίδια του είναι ακατάλληλα για την ηλικία του.
8. Βοηθήστε τον αν αυτοαξιολογεί ο ίδιος τον εαυτό του
9. Ενθαρρύνατε τον σε παιχνίδια που είναι ήδη καλός όπως πχ στο skateboard ή στο πατίνι
10. Αθλήματα που ενδείκνυται είναι η κολύμβηση και η ιππασία
11. Ενισχύστε δραστηριότητεςόπου εμπλέκεται ο λόγος, πχ να φτιάξει ιστορίες,, να περιγράψει τι σκέπτεται να ζωγραφίσει κτλ.
12. Μοιραστείτε μαζί του τις στιγμές που εσείς ήσασταν αδέξιοι σαν παιδιά
13. Ζητήστε την πλήρη εκτίμηση του παιδιού από ειδικό παιδίατρο-αναπτυξιολόγο: Η σωστή διάγνωση και καθοδήγηση και η έναρξη αν χρειαστεί φυσικοθεραπευτικής ή εργοθεραπευτικής παρέμβασης, όχι μόνο θα βοηθήσει το παιδί στην καλύτερη λειτουργικότητα κι συμμετοχή σε κινητικές δραστηριότητες, αλλά και στην πρόληψη μαθησιακών δυσκολιών που συχνά παρατηρούνται στα παιδιά αυτά. Ο Αναπτυξιολόγος γνωρίζει καλά πως η κινητικές δεξιότητες αλληλεπιδρούν με το γνωστικό δυναμικό ( μαθαίνω να κινούμαι και κινούμαι για να μαθαίνω) και τη συναισθηματική ευεξία. Απώτερος στόχοςείναι η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της ποιότητας ζωής του παιδιού.
14. Διαβάστε σχετικό άρθρο της Δρ Γκόλτσιου εδώ.